Ο Soloύp (Αντώνης Νικολόπουλος) είναι αδιαμφισβήτητα ένας από τους πιο επιδραστικούς , συνεπείς και παραγωγικούς καλλιτέχνες που έχει γνωρίσει η εγχώρια σκηνή comics μέχρι σήμερα. Ο πολιτικός γελοιογράφος, δημιουργός και θεωρητικός των comics βαδίζει από την αρχή της πορείας του παράλληλα με τις εξελίξεις στον χώρο των ελληνικών comics, ενώ δεν είναι λίγες οι φορές που σημαντικές τομές στην ελληνική πλευρά της ιστορίας της Ένατης Τέχνης έχουν ταυτιστεί με το έργο και τη δράση του ή εκκινηθεί από δικές του καλλιτεχνικές πρωτοβουλίες και ενέργειες. Τη δουλειά του χαρακτηρίζουν τα πολύ ευρηματικά, πρωτότυπα και διαχρονικά θέματα των ιστοριών του και η άρτια αφηγηματική τους διαχείριση και ανάπτυξη. Τα πολλά επίπεδα ανάγνωσης και ερμηνείας που προσφέρονται για τους υποψιασμένους αναγνώστες του, τα στοιχεία διακειμενικότητας που παίρνουν τη μορφή αμέτρητων αναφορών σε αριστουργήματα της παγκόσμιας τέχνης και λογοτεχνίας. Η άψογη τεκμηρίωση που προκύπτει ως αποτέλεσμα εξαντλητικής έρευνας και μελέτης πηγών. Η δεξιοτεχνική ακροβασία ανάμεσα στο χιούμορ και τη συγκίνηση, η ικανότητα του να θίγει φιλοσοφικά ζητήματα και συγχρόνως να δημιουργεί προβληματισμούς γύρω από την εκάστοτε επικαιρότητα. Όλα τα παραπάνω, πάντοτε επενδεδυμένα με την πολύ προσωπική του σχεδιαστική τεχνοτροπία και το εύκολα αναγνωρίσιμο εικονογραφικό του λεξιλόγιο. Αυτό όμως που πραγματικά ξεχωρίζει κανείς, ειδικά αφού γνωρίσει τον ίδιο σαν άνθρωπο, είναι η ταπεινότητα, η σεμνότητα και η ευγένεια που τον διακρίνουν και η γενναιοδωρία με την οποία στηρίζει και αναδεικνύει το έργο των συναδέλφων του.
Αυτός είναι ο Soloύp και μέσα από την παρούσα αναδρομική έκθεση, μας δίνεται η ευκαιρία να ακολουθήσουμε τη διαδρομή που έχει διανύσει από τα πρώτα του βήματα μέχρι και το πιο πρόσφατο έργο του, το Ζορμπά του 2023.
Επιμέλεια Ψηφιακής Έκθεσης: Soloύp (Αντώνης Νικολόπουλος), Όλια Ντακογιάννη
Από τον λύκο που έγινε άνθρωπος στον άνθρωπο που έγινε “λύκος”. Η πορεία από το πρώτο προσωπικό άλμπουμ στο graphic novel. Παρακάτω θα παρουσιαστούν συνοπτικά με χρονολογική σειρά οι σημαντικότεροι σταθμοί στην καλλιτεχνική πορεία του δημιουργού αλλά και στιγμές που το έργο του άνοιξε ένα νέο κεφάλαιο στην ιστορία των ελληνικών comics.
Ανάμεσα στους τριανταδύο έλληνες δημιουργούς που συμμετείχαν τον Οκτώβριο του 1989 στην 1η Πανελλήνια Έκθεση Comics, που φιλοξενήθηκε στο Πολιτιστικό Κέντρο της Εθνικής Τράπεζας στη Θεσσαλονίκη, συμμετείχε και ο Soloύp με την πρώτη του αυτοέκδοση, τον Ανθρωπόλυκο. Ήδη από το πρώτο αυτό δείγμα της δουλειάς του, μπορούσε κανείς να διακρίνει μια καλλιτεχνική ευφυία, όπως έχει αναφέρει ο καταξιωμένος σεναριογράφος Τάσος Αποστολίδης...
...Ο "Ανθρωπόλυκος" αποτελεί εκτός από πρώτο προσωπικό άλμπουμ του δημιουργού, την πρώτη αυτοέκδοση άλμπουμ comics στα ελληνικά χρονικά. Έχει χαρακτηριστεί από πολλούς το πρώτο "underground" ελληνικό comix, ο ίδιος ο δημιουργός βέβαια προτιμά, εάν πρέπει να γίνει μια τέτοια κατηγοριοποίηση, τον όρο "εναλλακτικό". Ο "Ανθρωπόλυκος" έχει βασιστεί σε ένα μικρό διήγημα του Μπορίς Βιάν, προσαρμοσμένο στην ελληνική πραγματικότητα της δεκαετίας του '80. Μας αφηγείται τις περιπέτειες ενός λύκου που τον δάγκωσε άνθρωπος και μετατράπηκε σε ένα υβριδικό πλάσμα, τον Ανθρωπόλυκο...
...Φαίνεται πως τα αλληγορικά αφηγήματα, οι χαρακτήρες που βιώνουν μια κάποιας μορφής μεταμόρφωση, εξωτερική ή εσωτερική/συμβολική απασχολούσαν ήδη το δημιουργό, όπως και η επιρροή που έχουν πάνω στους ήρωες του οι κοινωνικές/πολιτικές συνθήκες που τους πλαισιώνουν. Έτσι και ο "Ανθρωπόλυκος" απηχεί το κλίμα των ανατροπών στην παγκόσμια και την ελληνική πολιτικοκοινωνική πραγματικότητα του τέλους της δεκαετίας του '80 και σκιαγραφεί με χιούμορ ανθρώπους και καταστάσεις της εποχής.
Ο Soloύp δίνει το παρόν στις δύο επόμενες Πανελλήνιες Εκθέσεις Comics της Θεσσαλονίκης με τις ιστορίες του Μήτσου Κυκλάμινου. Το άλμπουμ "Τα χάπια μου κι ένα φέρετρο" (Εναλλακτικές Εκδόσεις, Αθήνα, 1991) είναι το πρώτο της σειράς και περιλαμβάνει ιστορίες που δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό comics Βαβέλ το 1989 και το 1990. Ακολουθεί το "Ηθικόν Ακμαιότατον", με ιστορίες που δημοσιεύτηκαν στη Βαβέλ μεταξύ 1990-1991...
Ολοκληρώνει και τις σπουδές του στο Τμήμα Πολιτικών Σπουδών του Παντείου Πανεπιστημίου, με το ενδιαφέρον του να είναι συγχρόνως στραμμένο στην άλλη του ιδιότητα αφού εργάζεται ήδη κάποια χρόνια ως γελοιογράφος, δημιουργός κόμικς (σκίτσο/σενάριο) και κειμενογράφος σε εφημερίδες και περιοδικά. Comic strips, γελοιογραφίες αλλά και κείμενά του σχετικά με σκίτσα δημοσιεύονται σε έντυπα όπως το περιοδικό Βαβέλ, στην ΩΣ3, το Βήμα της Κυριακής κ.ά...
Κυκλοφορούν δύο αυτοτελή άλμπουμ comics, "Ο Βασιλιάς Μύγας", (Εκδόσεις ΚΟΑΝ, Αθήνα) και ο "BIG PORTHER" (Εκδόσεις Futura, Αθήνα)...
...Μέχρι το 2010, έχει δημοσιεύσει πάνω από δέκα άλμπουμ, όπου υπογράφει το σχέδιο και τα κείμενα. Ενδεικτικά αναφέρονται τα άλμπουμ: "Η Ελλάδα με πληγώνει" ( Εκδόσεις Futura, Αθήνα, 2002), "Στρατηγικός Επενδυτής" (Εκδόσεις Μεταίχμιο, Αθήνα, 2004), "Αυτοσερβιριζόμενος", το πρώτο ελληνικό flip book σε συνεργασία με τον Γιάννη Καλαϊτζή ( Εκδόσεις ΚΨΜ, Αθήνα, 2005), "Μήτσος Κυκλάμινος-Όλα μέσα" (Εκδόσεις ΚΨΜ, Αθήνα, 2007) "Πειρασμοί 1-Είμαι κανείς εδώ;" (Εκδόσεις ΚΨΜ, Αθήνα, 2008)...
20 χρόνια μετά τον πρώτο Ανθρωπόλυκο, κυκλοφορεί επετειακή επανέκδοση του από τις εκδόσεις ΚΨΜ, σε μόλις 500 αριθμημένα αντίτυπα
Ολοκληρώνει το Διδακτορικό του στο Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας της Σχολή Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Αργότερα θα συνεχίσει τις σπουδές του στο ίδιο Πανεπιστήμιο ως μεταδιδακτορικός ερευνητής. Η Διδακτορική του Διατριβή με τίτλο "Τα Ελληνικά Κόμικς από την μεταπολίτευση μέχρι σήμερα- Αντικατοπτρισμοί Ιδεών και πολιτισμικές αναπαραστάσεις στα σύγχρονα εικονογραφηγήματα" γίνεται η βάση τα "Ελληνικά Comics-Αντανακλάσεις ιδεών στις σελίδες των κόμικς" (εκδόσεις Τόπος, Αθήνα 2012)
Το βιβλίο "Tα Ελληνικά Κόμικς" αποτελεί μέχρι σήμερα τη βασικότερη βιβλιογραφική αναφορά για οποιονδήποτε μελετητή, λάτρη των κόμικς αλλά και τον αμύητο αναγνώστη που επιθυμεί να γνωρίσει σε βάθος την "Ένατη τέχνη" και το πολιτισμικό υπόβαθρο μέσα στο οποίο διαμορφώθηκαν οι έλληνες εκπρόσωποι του μέσου και όχι μόνο. Είναι η πιο ολοκληρωμένη, πρωτογενής έρευνα που έχει γίνει μέχρι σήμερα σχετικά με τα comics στην Ελλάδα. Το ιδανικό ανάγνωσμα για να κατανοήσει κανείς τη σχέση της τέχνης των κόμικς με την κουλτούρα της εποχής της, τις κυρίαρχες ιδεολογίες, τις πολιτικές συνθήκες και τα γενικότερα οικονομικά και κοινωνικά συμφραζόμενα του πλαισίου στο οποίο γεννήθηκε. Είναι μια περιήγηση στον χρόνο, μέσα από την καλλιτεχνική δημιουργία της τέχνης των comics, σε ιστορική σειρά από τη Μεταπολίτευση μέχρι και τις απαρχές της οικονομικής κρίσης και της περιόδου των μνημονίων το 2010. Από την Κολούμπρα στη Βαβέλ και από το Παρά Πέντε στο Εννέα, από το Αντί στον Σχολιαστή και από το Τέταρτο στη Γαλέρα, από την Τσιγγάνικη Ορχήστρα στο Logicomix και από τον Ευρωπαίο στο Manifesto, από το φεστιβάλ του Γκαζιού στο Comicdom Con κι από το Comicart.gr στο Greekcomics.gr...
...Περιοδικά, δημιουργοί, αναγνώστες, σχολιαστές, εκδότες, άλμπουμ, Διαδίκτυο.
Το έτος που εκδίδεται το "Αϊβαλί", ένα έργο που αναφέρεται στη μικρασιατική καταστροφή, (Eκδόσεις Τόπος, Αθήνα 2012) αποτελεί κομβικό σημείο στην πορεία του δημιουργού αφού σηματοδοτεί μια δική του στροφή προς τη φόρμα των graphic novel. Τα έργα αυτής της περιόδου είναι εκτενέστερα, γεμάτα διακειμενικά στοιχεία ενώ η αφηγηματική τους ανάπτυξη είναι σύνθετη και πολυπρισματική. To Αϊβαλί έγινε για πολλούς αναγνώστες η πρώτη τους επαφή με το μέσο των κόμικς. Έχει αποσπάσει βραβεία και έχει αναγνωριστεί ως ένα από τα πιο πετυχημένα και πολυσυζητημένα ελληνικά graphic novels.
...Έχει μεταφραστεί στα γαλλικά, στα τουρκικά, στα αγγλικά και στα ισπανικά, ενώ το 2015 εκτέθηκε στο Mουσείο Μπενάκη στο κτίριο της οδού Πειραιώς για τρεισήμισι μήνες με πλήθος παράλληλων εκδηλώσεων (συναυλία, θεατρική παράσταση, εκπαιδευτικά προγράμματα, ξεναγήσεις κλπ) Είναι η πρώτη φορά που ένα ανάλογης σημασίας ελληνικό Μουσείο φιλοξένησε σε τέτοια κλίμακα το έργο ενός δημιουργού κόμικς, παρουσιάζοντας την πρώτη ειδική έκθεση κόμικς στην Ελλάδα, ανοίγοντας έτσι το δρόμο για την επαρκή και ανεξάρτητη εκπροσώπηση τους στα ελληνικά πολιτιστικά ιδρύματα...
Το 2018, από τις Εκδόσεις Ίκαρος κυκλοφορεί το graphic novel "Συλλέκτης, έξι Διηγήματα για έναν κακό λύκο." Το εν λόγω graphic novel καταπιάνεται με το κοινωνικό θέμα της γονικής αποξένωσης και τα τραύματα που αυτή προκαλεί τόσο στα παιδιά όσο και στους ίδιους τους αντιμαχόμενους γονείς μετά από ένα δύσκολο διαζύγιο. Μέσα από διαφορετικές οπτικές γωνίες και αφηγητές γνωρίζουμε την ιστορία ενός πατέρα, του Διονύση και παρακολουθούμε την προσπάθεια του να αποτρέψει την απόσταση που τείνει να μεγαλώσει ανάμεσα σε εκείνον και την κορούλα του, τη Φωτεινή. Πέντε ιστορίες και ένα παραμύθι, έξι σπονδυλωτές αφηγήσεις που συνθέτουν τελικά την κραυγή αγωνίας του Διονύση να μην γίνει ο "κακός λύκος" στην εκδοχή της αλήθειας όπως την αντιλαμβάνεται το παιδί του. Το μοτίβο του λύκου επανέρχεται στο Συλλέκτη, μεταφέροντας τον αναγνώστη στη σφαίρα του φανταστικού. Ο αγώνας ενός πατέρα να ακουστεί η δική του πλευρά της αλήθειας, κόντρα στο θυμό της πρώην συντρόφου του, κόντρα στην ίδια τη Δικαιοσύνη αλλά και οι αναφορές που έμμεσα χρησιμοποιεί ο Soloύp στην πλατωνική αλληγορία του Σπηλαίου, μας υπενθυμίζει πως αυτό που αντιλαμβανόμαστε ως αλήθεια, ίσως είναι μόνο μια σκιά αυτής.
Από το 2021 ως σήμερα ο Soloύp έχει γράψει και σχεδιάσει δύο ακόμη μνημειακών διαστάσεων graphic novels, το graphic novel "21-η μάχη της πλατείας" (Ίκαρος, Αθήνα 2021)που συνδυάζει την αφήγηση υπό τη μορφή κόμικ με την επιστημονική τεκμηρίωση και το graphic novel "Ζορμπάς. Πράσινη πέτρα ωραιοτάτη", (Διόπτρα, Αθήνα 2023) που στηρίζεται στο έργο του Νίκου Καζαντζάκη "Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά". Το graphic novel "21-η μάχη της πλατείας" έχει τεθεί υπό την αιγίδα του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου, ενώ η έρευνα και η δημιουργία του graphic novel έγιναν με την υποστήριξη του Ελληνικού Ιδρύματος Έρευνας και Καινοτομίας και τη συμβολή του Πανεπιστημίου Αιγαίου...
...Όταν δεν διοργανώνει ή συμμετέχει σε Ημερίδες και επιστημονικά συνέδρια, δεν βρίσκεται καλεσμένος σε παρουσιάσεις βιβλίων, δεν μοιράζεται τη δουλειά του σε σχολεία αναδεικνύοντας την εκπαιδευτική διάσταση και αξία των κόμικς, όταν δε διδάσκει γελοιογραφία και κόμικς στο πρόγραμμα e-learning του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, δεν αρθρογραφεί, δεν διεξάγει έρευνα για κάποιο επόμενο έργο του, δεν παραδίδει εργαστήρια ή σεμινάρια...Ο Soloύp σίγουρα περνάει το χρόνο του ως επισκέπτης σε εκθέσεις, αφού ο ίδιος δηλώνει μεγάλος "μουσειάκιας". Η δουλειά του έχει παρουσιαστεί και ταξιδέψει μέχρι τώρα στην Ευρώπη, τις ΗΠΑ, τον Καναδά και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
Κάθε μεταφορά ή διασκευή ενός έργου από μια μορφή τέχνης σε μια άλλη είναι μια νέα ανάγνωση. Ο Soloύp σε κάθε περίπτωση όπως του Ζορμπά αλλά και στα graphic novels που προηγήθηκαν, όταν κληθεί να διαχειριστεί ένα λογοτεχνικό ή άλλου τύπου κείμενο, πάντοτε τα βάζει να συνομιλήσουν με άλλα έργα: λογοτεχνικά, εικαστικά και κινηματογραφικά. Έτσι το αρχικό κείμενο δεν μεταφέρεται μονοδιάσταστα ή γραμμικά, αλλά μέσα από τα αφηγηματικά εργαλεία της γλώσσας των graphic novel επανεγγράφεται σε κάτι δυναμικό και σύγχρονο. Με αφορμή το Ζορμπά και τη συνομιλία με το έργο του Νίκου Καζαντζάκη η ενότητα ανατρέχει, αυτή τη φορά από το νεότερο στο παλαιότερο, σε όλα τα έργα που εμπνεύστηκαν από λογοτεχνικά κείμενα, το συγγραφικό έργο σπουδαίων πεζογράφων, την αρχαία ελληνική γραμματεία αλλά και σε όλες τις αναφορές του δημιουργού στην ιστορία της τέχνης, σε διάσημα έργα γλυπτικής και ζωγραφικής. Έργα ορόσημα: Ζορμπάς, Αϊβαλί, Συλλέκτης, Big Porther, Βασιλιάς Μύγας, Ανθρωπόλυκος.
Το συγκεκριμένο graphic novel δεν αποτελεί μια απλή μεταφορά του μυθιστορήματος του Νίκου Καζαντζάκη σε κόμικς αλλά μια επαναφήγησή του, αποφεύγοντας τα στερεότυπα παγίδες στα οποία μπορεί κανείς να σκοντάψει προσεγγίζοντας το εμβληματικό αυτό έργο. Οι πλούσιες, άμεσες ή έμμεσες, αναφορές του Καζαντζάκη σε έργα δημιουργών όπως οι Σαίξπηρ, Δάντης, Νίτσε, Μπερξόν, Ροντέν αλλά και ο Θερβάντες, ο Γκόγια, ο Μιχαήλ Άγγελος, δε λείπουν από τις σελίδες του graphic novel...
...Θερβάντες, Γκόγια...
...Ροντέν...
Στη μάχη της πλατείας συναντάμε περισσότερες από 50 αναφορές σε έργα εικαστικών δημιουργών, ζωγράφων και χαρακτών, οι οποίες συνομιλούν με περίπου 30 συγγραφείς που συνέβαλλαν στη διαμόρφωση της «εικόνας» της Επανάστασης...
... Ο Έφιππος αδριάντας του Κολοκοτρώνη, του γλύπτη Λάζαρου Σώχου, το έργο ορόσημο του graphic novel...
Από την αλληγορία του Σπηλαίου του Πλάτωνα στην Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων, τον Τρελοκαπελά και το Λαγό του Λιους Κάρολ στον Πάμπλο Πικάσο...
Στο "Αϊβαλί" ξεδιπλώνονται τέσσερις όψεις της ίδιας ιστορίας, μιας ιστορίας για τον ξεριζωμό, την ανταλλαγή πληθυσμών, τις χαμένες πατρίδες, τη Μικρασιατική Καταστροφή. Τέσσερις Αϊβαλιώτες αφηγητές, τρεις Έλληνες και ένας Τούρκος μας διηγούνται τέσσερις αυτοτελείς ιστορίες, εμπνευσμένες από τα βιβλία "Αϊβαλί η πατρίδα μου" του Φώτη Κόντογλου, "το Νούμερο 31328" και "Μικρασία, χαίρε" του Ηλία Βενέζη και "Τα παιδιά του πολέμου" του Τούρκου συγγραφέα Αχμέτ Γιορουλμάζ, μιας γενιάς ανθρώπων που γνώρισαν βαθιά το βίωμα της απώλειας της πατρίδας...
...Φυσικά δε λείπουν κι εδώ οι διακειμενικές αναφορές στο έργο καλλιτεχνών που αποτύπωσαν με τον τρόπο τους τον πόλεμο και την προσφυγιά...
...Στην περίπτωση του Κόντογλου, ο δημιουργός δανείζεται με δεξιοτεχνικό τρόπο, στοιχεία της χαρακτηριστικής τεχνοτροπίας του καλλιτέχνη. Για τις δικές του του αφηγήσεις χρειάστηκε να ανατρέξει τόσο στους βυζαντινότροπους πίνακές του όσο και σε σχέδια από κάποια βιβλία του. (Αϊβαλί, η πατρίδα μου, Αστρολάβος)...
Το συγκεκριμένο έργο αναφέρεται στη δομή και στη μορφή του Σατυρικού Δράματος. Ο βασικός μύθος εδώ είναι εκείνος του βασιλιά Μύδα μόνο που στην περίπτωση του Μύγα, ό,τι πιάνει… δεν γίνεται χρυσός.
Στο αυτοτελές κόμικ "Big Porther", συναντάμε αναφορές στις περιπέτειες του Οδυσσέα από το ταξίδι του στο νησί των Κυκλώπων που δε βασίζονται, ωστόσο, στο Ομηρικό πρότυπο αλλά στο σατυρικό δράμα "Κύκλωψ", του Ευριπίδη. Ουσιαστικά όλο το βιβλίο βασίζεται σε μια παρωδία του Κύκλωπα του Ευριπίδη που ουσιαστικά είναι επίσης μια παρωδία του Ομηρικού Κύκλωπα, ενώ δεν απουσιάζει και ο Καβάφης με την "Ιθάκη".
Ο Φερντάντο Πεσσόα.
Όψεις της ελληνικής ιστορίας και κοινωνικοπολιτικής πραγματικότητας μέσα από το έργο του δημιουργού. Comic strips, γελοιογραφίες και τα graphic novel "Αϊβαλί" και "21-η μάχη της πλατείας".
Στο "Αϊβαλί" ο αναγνώστης έρχεται αντιμέτωπος με ένα από τα πιο οδυνηρά κεφάλαια της ιστορίας του ελληνισμού, τη μικρασιατική καταστροφή και τις συνέπειες της Συνθήκης της Λωζάννης, της αναγκαστικής ανταλλαγής πληθυσμών. Ο δημιουργός αποφεύγει τη μονόπλευρη παρουσίαση της ελληνικής πλευράς της ιστορίας αλλά επιδιώκει να παρουσιάσει και τις δύο εθνικές προσεγγίσεις. ..
...Στο graphic novel ακολουθεί την ιστορία της ομώνυμης μικρασιατικής πόλης , κάποτε αμιγώς ελληνικής, από τους εορτασμούς της Αποκριάς με τις αρχαιοελληνικές στολές μέχρι τη σημερινή εικόνα του σύγχρονου Ayvalik, που έχει αποκτήσει ακόμη και τουριστική διάσταση...
...Η ενδελεχής έρευνα που διεξήχθει για την πραγματοποίηση αυτού του τόσο φιλόδοξου καλλιτεχνικού έργου μας φέρνει όσο πιο κοντά γίνεται στις μνήμες των μαρτύρων αυτού του ιστορικού γεγονότος, μεταφέροντάς μας όχι μόνο περιγραφές γεγονότων αλλά και ατόφιο το συναίσθημα.
Μια σύνθεση υποκειμενικών αφηγήσεων, ένα μεγάλο παζλ διαφορετικών φωνών που παραδίδουν ένα αφήγημα διαφορετικό από το εθνικό αφήγημα που γνωρίζουμε όλοι για την ελληνική Επανάσταση. Στις 752 σελίδες του έργου παρελαύνουν ήρωες και αντιήρωες, Ρουμελιώτες και Μοραΐτες, κοτζαμπάσηδες, Φαναριώτες, καραβοκύρηδες, φιλέλληνες και οπλαρχηγοί, οι Μεγάλες Δυνάμεις, τα φιρμάνια των Οθωμανών, τα γιαταγάνια των Αλβανών, οι ξιφολόγχες των Αιγυπτίων...
...Το παράρτημα του βιβλίου, προσφέρεται για όποιον επιθυμεί να εμβαθύνει στη δεδομένη ιστορική περίοδο και να ακολουθήσει τις πηγές που χρησιμοποιήθηκαν.
Εκθέσεις, μουσικοθεατρικές παραστάσεις, animation, παρουσιάσεις, χορευτικά δρώμενα. Η προέκταση του έργου του Soloúp σε άλλες αφηγηματικές φόρμες.
Έκθεση (10/02-17/05/2015), "Αϊβαλί, ένα ταξίδι στο χρόνο", ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΗ. Από τα εγκαίνια και την παράσταση με τη Λυδία Κονιόρδου και τον Χάρη Λαμπράκη.
...Με την κόρη του Ηλία Βενέζη.
...Μουσική-θεατρική παράσταση από τον Σύλλογο Φίλων Μουσικής Σητείας και τον σκηνοθέτη Νάσο Ζαγκότη, με πρωτότυπες ενορχηστρώσεις του Γιώργου Φουρναράκη...
Έκθεση. ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΗ (24/01-17/3/2019)
Έκθεση, ΕΘΝΙΚΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ (Παλαιά Βουλή) Συνδιοργάνωση με Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας κι Επικοινωνίας, Παν. Αιγαίου. (06/07/2021-Μάιος 2022),
Ντοκιμαντέρ για το πρόγραμμα του ΕΛΙΔΕΚ “Graphic novel 1821”, σκηνοθεσία Μελέτης Μοίρας. (10/6/21)
Drag to scroll